Μάριος Ψυχάλης και Νίκος Πολύζος: Κριτική του βιβλίου «Αντιμετωπίζοντας την οικονομική κρίση του COVID: Δράστε γρήγορα και κάντε ό, τι απαιτείται»

Μάριος Ψυχάλης και Νίκος Πολύζος: Κριτική του βιβλίου «Αντιμετωπίζοντας την οικονομική κρίση του COVID:

Δράστε γρήγορα και κάντε ό, τι απαιτείται»

Κριτική του βιβλίου «Αντιμετωπίζοντας την οικονομική κρίση του COVID:

Δράστε γρήγορα και κάντε ό, τι απαιτείται»

Μάριος Ψυχάλης και Νίκος Πολύζος

Μάριος Ψυχάλης, Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του

Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Δημοκρίτειου

Πανεπιστημίου Θράκης

To Αρχείο μπορείτε να το κατεβάσετε εδώ

Στο βιβλίο του τίτλου, που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2020, από το Κέντρο Ερευνών

της Οικονομικής Πολιτικής (CEPR) με έδρα το Λονδίνο, οι επιμελητές του, Richard

Baldwin και Beatrice Wederdi Mauro, επιχειρούν να συλλέξουν τις προτάσεις των

κορυφαίων οικονομολόγων σχετικά με τις πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν

για την αντιμετώπιση της των οικονομικών επιπτώσεων του COVID-19. Οι συντάκτες

υποστηρίζουν ότι είναι ανάγκη η άμεση λήψη μέτρων, διαφορετικά, για ορισμένες

χώρες η ύφεση μπορεί να μετατραπεί σε οικονομική κρίση, χρηματοπιστωτική

κρίση, κρίση χρέους, ή συναλλαγματική κρίση. Η βασική θέση των επιμελητών του

βιβλίου, καθώς επίσης και των συγγραφέων, είναι ότι οι κυβερνήσεις πρέπει άμεσα

να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στην αντιμετώπιση της ύφεσης, κάνοντας ό,τι 

χρειαστεί, παρά να παρακολουθούν αμέτοχοι την εξέλιξη της πανδημίας.

Η ΕΕ βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ο Charles Wyplosz

υποστηρίζει ότι η ΕΕ πρέπει να επικεντρωθεί στις χώρες που έχουν πληγεί

περισσότερο, χωρίς να φοβηθεί τον ηθικό κίνδυνο, ενώ η αντιμετώπιση του ηθικού

κινδύνου, σε δημοσιονομικό επίπεδο, είναι μια δοκιμασία των κρατών της ΕΕ ώστε

να αποδείξουν ότι μπορούν να συντονίζονται με ουσιαστικό τρόπο, όποτε

απαιτείται. Αντίστοιχα, ο Pierre-Olivier Gourinchas υποστηρίζει ότι το κορωνό-

ομόλογο θα έστελνε ένα ηχηρό μήνυμα στις αγορές, δείχνοντας ότι οι ευρωπαϊκές

χώρες στηρίζουν τα πιο αδύναμα μέλη της, όταν αντιμετωπίζουν ένα κοινό σοκ, ενώ

η έκδοση ενός ευρώ-ομόλογου θα διασφάλιζε τις θέσεις εργασίας. Σημειώνεται ότι

η διασφάλιση των θέσεων εργασίας πρέπει να είναι στις πρώτες προτεραιότητες

των κυβερνήσεων. Επιπλέον, ο Luis Garicano υποστηρίζει ότι τώρα είναι η ώρα για

την ΕΕ να ενεργοποιήσει την χρηματοδότηση των 500 δισεκατομμυρίων ευρώ,

προκειμένου τα κράτη μέλη να προβούν σε δαπάνες για την υγειονομική

περίθαλψη, να παρέχουν οικονομική υποστήριξη στις εταιρείες και να

προστατεύσουν την απασχόληση.

Σχετικά με τον ειδικό ρόλο της ΕΚΤ, ο Olivier Blanchard υπογραμμίζει ότι,

καθώς η εφαρμογή του προγράμματος της νομισματικής χαλάρωσης (OMT) παίρνει

Μάριος Ψυχάλης, Νίκος Πολύζος

122

χρόνο, η ΕΚΤ, πρέπει να ενεργήσει άμεσα και να αγοράσει ομόλογα της Ιταλικής

κυβέρνησης, όπως κάνει η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας και λειτουργεί

αποτελεσματικά. Αντίστοιχα, ο Christian Odendahl και ο John Springford

υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ πρέπει να στηρίξει τη ρευστότητα και να προστατεύσει το

χρηματοπιστωτικό σύστημα. Επίσης, ο Philip R. Lane εξηγεί το πλαίσιο στο οποίο

βασίζεται το πακέτο μέτρων νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, που είναι η

διασφάλιση της ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα και η προστασία της ροής

πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία.

Αναφορικά με την Ιταλία, ο Alberto Alesina και ο Francesco Giavazzi,

τονίζουν ότι απαιτείται αύξηση της χωρητικότητας των νοσοκομείων, ενώ το ιταλικό

εθνικό χρέος και το προσωρινό έλλειμα του προϋπολογισμού, θα πρέπει να

ρυθμιστούν χωρίς αυστηρούς όρους. Επίσης, ο Ugo Panizza υποστηρίζει ότι αυτό

που συνέβη στην Ιταλία, είχε θετικά αποτελέσματα για την υπόλοιπη Ευρώπη,

καθώς έλαβε μέτρα, ενώ οι οικονομικές επιπτώσεις στην Ιταλία θα μπορούσαν να

είναι ακόμα μεγαλύτερες λόγω της χαμηλής διαρθρωτικής ανάπτυξης, της δομής

της ιταλικής οικονομίας, του κινδύνου για μια τραπεζική κρίση, η κρίση χρέους,

καθώς επίσης και λόγω της ελλιπούς διαχείρισης της πανδημίας από τις ιταλικές

αρχές.

Σχετικά με τα εργαλεία της χρηματοδότησης, ο Τζόρντι Γκάλι υποστηρίζει ότι,

καθώς το πιο ισχυρό εργαλείο στήριξης της αγοράς είναι οι δημοσιονομικές

παρεμβάσεις χρηματοδότησης με ρευστότητα, σε συνάρτηση με το γεγονός ότι η ΕΕ

βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αυτή είναι η στιγμή που πρέπει να

ενεργοποιηθεί η τόνωση της οικονομίας με παροχή ρευστότητας από

«ελικόπτερο», δηλαδή η άμεση, οριζόντια και ισχυρή τόνωση της αγοράς για να μην

διαταραχθεί τόσο η προσφορά, όσο και η ζήτηση. Τέλος, αναφορικά με την ΕΕ, ο

Thorsten Beck υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι έτοιμες να

απορροφήσουν τις ζημιές, της πραγματικής οικονομίας, αλλά και του τραπεζικού

συστήματος. Ο Beck υπογραμμίζει ότι αυτό πρέπει να συμβεί σε επίπεδο ΕΕ ή της

ζώνης του ευρώ, δεδομένου του περιορισμένου δημοσιονομικού χώρου για

ορισμένες χώρες, ενώ αυτό πρέπει να ανακοινωθεί ξεκάθαρα και νωρίς για να

δημιουργηθεί εμπιστοσύνη στις χρηματαγορές.

Όσον αφορά την Κίνα και την Ασία, από όπου ξεκίνησε η πανδημία, ο Shang-

Jin Wei υποστηρίζει ότι η παγκόσμια αγορά υγειονομικού υλικού θα μπορούσε να

επωφεληθεί από τα προϊόντα που παράγουν οι χώρες της Ασίας. Ο Wei τονίζει ότι

οι κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν έγκαιρα και αποφασιστικά μέτρα, για την

επιβολή της κοινωνικής αποστασιοποίησης, μόλις υπάρξουν ενδείξεις ανάπτυξης

της νόσου και να επιταχύνουν την μετεξέλιξη προς την ψηφιακή εποχή. Αντίστοιχα,

οι Yi Huang, Chen Lin, Pengfei Wang και Zhiwei Xu υποστηρίζουν ότι η βελτίωση των

νοσοκομειακών εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του υγειονομικού προσωπικού

είναι μέτρα που μπορούν να στηρίξουν τα εθνικά συστήματα υγείας και να

αποφευχθεί η εξάπλωση της πανδημίας. Αντίστοιχα, ο Τζόναθαν Άντερσον

υποστηρίζει ότι η κινεζική κυβέρνηση θα εφαρμόσει μακροπρόθεσμα μέτρα για την

στήριξη της οικονομίας, αλλά όχι πολλά, ενώ είναι αμφίβολο αν η κινεζική

κυβέρνηση αυξήσει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων σε τοπικό επίπεδο.

Επιπροσθέτως, ο Inkyo Cheong υπογραμμίζει ότι η θρησκευτική λατρεία διέσπειρε

Κριτική του βιβλίου «Αντιμετωπίζοντας την οικονομική κρίση του COVID: Δράστε γρήγορα

και κάντε ό,τι απαιτείται»

123

τον κορωνοϊό στη Νότιο Κορέα, όπως επίσης ότι η Νότια Κορέα πραγματοποίησε τα

πρώτα μαζικά τεστ στον κόσμο, με σκοπό τον έλεγχο της εξάπλωσης της νόσου.

Τέλος, αναφορικά με την Νότια Κορέα, ο Cheong προτείνει ότι η κυβέρνηση της

πρέπει να υποστηρίξει τις ευάλωτες ομάδες, να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα

κατάρρευσης της βιομηχανίας, να ενισχύσει την συναλλαγματική της δύναμη και να

προωθήσει την χαλάρωση του ρυθμιστικού πλαισίου για την αύξηση των

επενδύσεων.

Καθώς οι ΗΠΑ δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν από την ανάλυση, ο Jason

Furman υπογραμμίζει τον κίνδυνο ανθρωπιστικής κρίσης, στο άμεσο μέλλον, λόγω

της πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας. Προκειμένου να αποφευχθεί η

καταστροφή, είναι απαραίτητο, ο κόσμος επιταχύνει μερικές από τις τάσεις των

τελευταίων ετών, όπως η υιοθέτηση πολιτικών αποφάσεων για την στήριξη της

οικονομίας. Αντίστοιχα, η Pinelopi Goldberg υποστηρίζει ότι αντιμετωπίζοντας την

κρίση COVID-19, ο κόσμος επιταχύνει μερικές από τις τάσεις των τελευταίων ετών,

όπως η τεχνολογία, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η τηλέ-εργασία, ενώ η

κυβέρνηση θα πρέπει να σταθμίσει το ενδιαφέρον μεταξύ της αύξησης της

συνολικής παραγωγικότητας και της προστασίας των ανθρώπων που έχουν πληγεί.

Επιπλέον, ο Adam S. Posen υποστηρίζει ότι επειδή δεν πρέπει να αναδειχθεί ο

οικονομικός εθνικισμός, η νομισματική πολιτική πρέπει να στηρίξει όσους έχουν

σταθερό εισόδημα και να αυξήσει τον στόχο του πληθωρισμού. Τέλος, ο Paul

Krugman υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να δαπανά μόνιμα ένα

επιπλέον 2% του ΑΕΠ για δημόσιες επενδύσεις, όπως υποδομές, έρευνα κι

ανάπτυξη για τη νέα γενιά, ενώ το ύψος του χρέους δεν είναι το κύριο πρόβλημα

για την οικονομία των ΗΠΑ.

Είναι σαφές, ότι όλες οι παραπάνω προτάσεις, σκέψεις και κριτικές για την

πρόσφατη και τη μελλοντική οικονομική πολιτική, είναι μια πλευρά του νομίσματος,

η λεγόμενη «προοδευτική οικονομική πολιτική». Παρόλο που υπάρχει και η άλλη

πλευρά του νομίσματος, που υποστηρίζει ότι δεν απαιτείται αύξηση των

κυβερνητικών δαπανών ή χρήση μη συμβατικών μέσων οικονομικής πολιτικής,

λόγω της αυτορρύθμισης των αγορών ή λόγω του φόβου της αύξησης του δημόσιου

χρέους ή βασιζόμενη στη θεωρία του ηθικού κινδύνου. Αναμφίβολα, όσα

υποστηρίζονται σε αυτό το βιβλίο περιλαμβάνουν τη μεγάλη πλειοψηφία των

παγκοσμίως αναγνωρισμένων οικονομολόγων. Μαθήματα για τη χώρα μας μπορεί

να αποτελέσουν α. οι συντονισμένες ενέργειες προς τη ΕΕ για άλλου είδους

αναπτυξιακή χρηματοδότηση και ανάλογη ρύθμιση του χρέους, β. το νέο πρότυπο

ανάπτυξης που θα περιλαμβάνει όλους τους τομείς, στους οποίους μπορούμε να

έχουμε πλεονεκτήματα, μεταξύ των οποίων οι νέες τεχνολογίες και ο ψηφιακός

μετασχηματισμός, γ. οι γενναίες μεταρρυθμίσεις με έμφαση στην υγεία, την

παιδεία, την επιχειρηματικότητα, κ.λπ.